|
siya siya bend’in hikayesi
derlemesini hüseyin erdem’in yaptığı; bir çok mezopotamya ve anadolu destanında*** göremediğimiz ayrıntılar ile dolu, aykırı bir kürt destanı...
okuyanı şaşırtan, tanışık olmadığımız noktalar ta en başta çıkar karşımıza; mesela bir çok destanda kahramanlar saf ve temiz iken siyabend değildir; yaşadığı köye bir çok zarar vermiştir, köyün yiğitlerini öldürmüştür...ama yaptığı her kötülüğün yanında bir iyilik yapmak istemekte "belki kötülüğümle iyiliğim başbaşa gider" diyerek kendini affettirme derdi vardır...bir kap yemek için çobanın karısını yaralamıştır ama tutup onu evine kadar taşımış, çocuklarına sofra kurmuştur...
neyse efendim, şöyle kısaca bir anlatalım söylencemizi: siyabend, büyüdükten ve köyünden kovulduktan sonra eşkiya olur...bir kan kardeşi olur, onunla yolda giderken bir çadır görür ve orada yaşayan xece’ye aşık olur...xece’yi şikak mirinin oğlu (ki kitapta miroğlu diye geçmekte kendisi, demek ki miroğlu ve andavallık ilişkisi çok eskilere dayanmakta) istemektedir ancak xece onu istemediği için abileri kızkardeşlerini de alarak yaşadıkları yerden ayrılmıştır...siyabend xece’nin abileri ile konuşur ve abileri de xece istediği için onunla evlenmesine izin verirler...
ancak miroğlu siyabend’in düğün hazırlıkları için gitmiş olmasını fırsat bilerek xece’yi kaçırır, abilerini ve siyabend’in kankardeşini öldürür...siyabend döndüğünde olanları görür, intikam yemini eder, miroğlu’nun köyünü basar*, xece’yi kurtarır, kankardeşinin ve xece’nin abilerinin öcünü alır, miroğlunu öldürür...
ama destanımız burda mutlu son ile bitmez; söylencenin sonunda siyabend bir geyiği avlar, ancak tam onun başını kesecekken bir darbesi ile uçurumdan aşağı yuvarlanır...siyabend’in yolunu bekleyen xece de daha sonra kendisini o uçurumdan aşağı atar...
kısa özetimizden sonra destanımıza biraz da uzaktan bakalım: bu söylencede bildik törelerin dışında noktalar göze çarpar; xece’nin abilerinin kardeşleri istemediği için onu isteyen miroğlu’na hayır derler, yaşadıkları yerden göç ederler (yani güç vs için kızkardeşlerini vermezler)...miroğlu, xece’yi kaçırmış düğün yapmaktadır ama xece onunla birlikte olmayı red ettiğinden düğün 39 gün sürmüştür ve o pes edene kadar sürecektir (normalde gerdek gecesinde neler olduğundan, nasıl geçtiğinden bahsetmeye gerek var mı?)...siyabend, xece’yi kaçırdıktan sonra "tek beden, tek yürek" olurlar (varın kendiniz tercüme edin)...siyabend uçurma düştükten sonra xece’ye seslenir "ben burda öleceğim, var git kendine başka bir yiğit bul...bir gün oğlun olursa ismini karakatran (siyabend’in ölen kankardeşi) koy" der (ya benimsin ya kara toprağın demiyor bu adam) ...xece bunu red eder, kendini süphan dağından aşağı atar...
bu arada kürtlerde rastladığımız "siyabend" ve "xece" isimlerinin bu destandan geldiğini sanıyorum... |
Sisteme
bağlan